There is no World
without an Act of Meaning

Κυριακή 1 Απριλίου 2012

Ελευθερία Έκφρασης ή/και Δημοκρατία


Μία λέξη που γίνεται ο ιστορικός απόηχος εδώ και αρκετά χρόνια στο λεξιλόγιο των περισσοτέρων κοινωνιών, οι οποίες διεκδικούν τον τίτλο των σύγχρονων – πολιτισμένων, είναι η «δημοκρατία». Εδώ όμως υπάρχει μία ασάφεια. Κάθε κοινωνία – κράτος αρχίζει να οριοθετεί, και συνάμα να οριοθετείται μέσα σε εθνικές , εσωστρεφείς εκφράσεις/εκφάνσεις θεσμών που το συγκροτούν, και εξωστρεφείς διεθνικές που συντάσσουν και συντάσσονται σύμφωνα με την οπτική των «άλλων» ή νεωτερικά όπως συνηθίζεται να λέγεται των «ετέρων».

Η νεωτερική ασάφεια του όρου της δημοκρατίας συγκροτείται κάθε φορά που στο πολιτειακό πρίσμα διαθλώνται οι ακτίνες τις εξουσίας σύμφωνα με την εκάστοτε ιστορική συνθήκη, που κληροδοτεί την άρχουσα καθεστηκυία τάξη πραγμάτων με «λογικοφανή» τρόπο, καθώς κάτι διαφορετικό θα ήταν "ένα καθεστώς δίχως δημοκρατική υπόσταση" (π.χ. ελληνική χούντα, Ισπανία του Φράνκο). Εδώ όμως υπάρχει μία μεγάλη παρανόηση. Ο αρχαιόπληκτος δυτικός όρος της δημοκρατίας, που αντλεί από μία αρχαία ελληνική ιστορική συνθήκη καμία σχέση δεν έχει με την νεωτερική αυτή τραγωδία. Με το πέρας τον χρόνων και την διεύρυνση των κοινωνιών έχει παρεισφρήσει το πρώτο πλήγμα αυτού του ατοπήματος, χωρίς εδώ να υποστηρίζεται η "επιστροφή στις ρίζες" της δημοκρατίας, κάτι που αν μη τι άλλο θα τρεφόταν από τις εθνικόπληκτες ρίζες του φασισμού. Καθώς διευρύνθηκαν οι κοινωνίες θεωρήθηκε πως το υπεράριθμο πλήθος σε σχέση με αυτό της αρχαίας Αθήνας δεν θα μπορούσε να ασκήσει άμεσα την δημοκρατία, όπως γινόταν στην εκκλησία του δήμου, έτσι χρειάστηκε να επινοηθεί ένα σύστημα εκπροσώπησης, στα νεοσυσταθέντα έθνη-κράτη (της Δύσης και κατοπινά στο ίδιο μοτίβο προσανατολιζόμενα της Ανατολής, βλ. Αίγυπτος 2011) για να λειτουργήσει η εξουσία. Αυτό το σύστημα όμως αναφαίρετα δεν μπορούσε να υπάρξει αν δεν υπήρχε η αρχή της «ανάθεσης» και της «εκπροσώπησης», μετά την Διαφωτιστική εγκαθίδρυση της ορθολογικής αρχής. Οι επιστήμες αναλαμβάνουν σ' αυτό το σημείο την «Λογικοποίηση» της καθημερινότητας άμεσα εμπλεκόμενες με την εξουσία. Εγώ ως πολίτης εξουσιοδοτώ κάποιον άλλο να άρχει της κοινωνίας. Εξάλλου η ‘γνώση’ θα γίνει ένα είδος μετάμεσαιωνικής ‘διδαχής’ και η πορφύρα θα αντικατασταθεί από το λευκό της ποδιάς. Τραγέλαφος είναι οι τεχνοκράτες σε θέσεις εξουσίας, με "λογικοφανή" ερμηνεία. Ο μεσαιωνικός θεϊκός Λόγος μετουσιώνεται σε επιστημονικός στην (μετα)νεωτερική κοινωνία. Η εκπροσώπηση των κατωτέρων στρωμάτων σε αυτά τα ιδρύματα αποτελεί ένα νεοφιλελεύθερο 'όνειρο' αναλόγου διαστάσεων ως ένας αγρότης στην Αγγλία του μεσαίωνα που θα ήθελε να μπει στην βασιλική αυλή. Πανεπιστήμια "αίγλης" συνεχίζουν να βγάζουν "ηγέτες" εθνών/κρατών και πολυεθνικών εταιρειών.

Δεύτερο πρόσωπο αυτού του χιμαιρικού μεταμοντέρνου πολιτεύματος με το κωδικό όνομα :Δημοκρατία είναι η "ελευθερία". Αν προσπαθήσει κανείς να επικεντρωθεί σ’ αυτόν τον πλέον ασαφή όρο θα βρει πολλές εκδοχές του ίδιου κλειδιού, κάτι σαν μεσαιωνικό πασπαρτού για όλα τα κελιά / μπουντρούμια των ανακτόρων για τους πολέμιους της αυλής και του βασιλιά. Ενόψει της ελευθερίας τα αυτοθεωρούμενα “προοδευμένα-προοδευτικά” έθνη (φαεινό παράδειγμα Η.Π.Α.) επεμβαίνουν ως απελευθερωτικοί σωτήρες σε στρατηγικά σημεία ανά την υφήλιο ή εκφράζουν διαφορετικές απόψεις περί της ελευθερίας (παράδειγμα βέτο Κίνας και Ρωσίας στην επέμβαση του συμβουλίου ασφαλείας του Ο.Η.Ε. στη Συρία). Έτσι βλέπουμε πως η ελευθερία αποκτάει το νόημα που προφανώς κάθε φορά ο ισχυρότερος σύμφωνα με τα οφέλη του της αποδίδει. Σταυροφορία μυρίζει η αναλογία, και η ιστορικά ενήμερη σκέψη κάνει τις αντιστοιχήσεις της.

Χειρότερα ακόμη σε αυτή την ελευθερίζουσα δημοκρατία του νεοφιλελευθερισμού είναι η «απώλεια» μνήμης ή ακόμη και ο στρουθοκαμηλισμός. Στην αρχαία Ελλάδα στην περίπτωση που κάποιος ήταν επικίνδυνος για το πολίτευμα της δημοκρατίας επειδή πιθανώς επέφερε τυραννικό καθεστώς, εκτός από την εξορία τον περίμεναν και άλλα δεινά που επεκτείνονταν στον οίκο του , δήμευση περιουσίας, γκρέμισμα συθέμελα του σπιτιού του, διάλυση της οικογενείας του και εξαφάνιση κάθε ίχνους του ως πολίτης. Στην κακεντρεχή ύπουλη δικτατορίζουσα εκδοχή που βιώνει η σύγχρονη κοινωνία η φιλελευθερίζουσα δημοκρατία, εν όψει "ελευθερίας της έκφρασης" αφήνει νεοναζί να διαδηλώνουν, όπως θα έκανε ένα εργατικό κόμμα για τα καταπατημένα εργατικά δικαιώματά, γιατί δεν λειτουργούν ως θα έπρεπε τα στρατόπεδα συγκέντρωσης αλά 3ο Ράιχ ωγκρατέν σύμφωνα με την ιδεολογία του φασισμού, και ονομάστηκαν ‘Στρατόπεδα Φιλοξενίας’ (βλ. διαδηλώσεις νεοναζί στη Δανία με παγκόσμια προσέλευση). Οι ιδεολογικές γραμμές είναι ξεκάθαρες, ο νεοναζί δεν είναι μία απλή κατηγοριοποίηση, είναι τρόπος σκέψης, και αυτή η σκέψη φαίνεται πως ανθίζει ολοένα και περισσότερο εφόσον δεν καταπολεμάται.

Το ιδεολογικό αποτέλεσμα μιας αντιφασίζουσας σκέψης είναι πως τα «άνθη του κακού» οφείλουν να ξεριζωθούν πριν γιγαντωθούν. Οι ντελικάτες παρφουμαρολογίες περί της "ελεύθερης έκφρασης" εδώ δεν έχουν χώρο. Το αυθαίρετο συστημένο Κράτος – Έθνος, με πάμπολες πρακτικές συγκρότησής του ιστορικά, δεν μπορεί να αφήνεται να σπέρνει τέτοια βλαστάρια. Η ίδια λογική μετέχει στην έκφραση «θέλω κάθε μέρα να σκοτώνω ένα ……. (βάλε οποιαδήποτε εθνικά επίθετα, ρατσιστικά, φυλετικά κ.τ.λ) για να μου φτιάχνει η διάθεση». Εδώ βέβαια αυτή η λογική λαμβάνει την μορφή αστεϊσμού καθώς αντιβαίνει φιλελεύθερες "ανθρωπιστικές" αρχές της (μετα?)νεωτερικότητας. Όχι, ακόμη και αν δεν μιλήσεις, ουδετερότητα δεν υφίσταται. Αυτό είναι μία επινοημένη μαρκετίστική νομενκλατούρα που υπάρχει όσο υπάρχει και ο χολυγουντιανός King Kong στο καπιταλιστικό Hong Kong, σε πόστερ και σαμπουάν. Η ουδετερότητα είναι σιωπηλή συμμετοχή! Συμμετέχεις στο να μην συμμετέχεις καθώς εντάσσεσαι πάντα σε κοινωνικό σύνολο, οπότε τάσσεσαι σιωπηλά υπέρ του δολοφόνου που σκοτώνει για να χαίρεται σε αυτήν την "ελεύθερη έκφραση" δίχως αντίλογο - απάντηση (που μπορεί να λάβει την μορφή αντίστασης, αντίδρασης, αναχαίτισης, κ.α. α-).

Καταλήγοντας μπορώ να σκεφτώ πως

"όσο εσύ τάσσεσαι σιωπηλά καπιταλο-απολιτίκ ή έκδηλα φανερο-φασιστίκ είσαι εχθρός μου"
είναι ο υγιής κοινωνικά και προσωπικά τρόπος σκέψης και

"χαίρομαι για αυτό επειδή γνωρίζω τις αξίες μου και τις πεποιθήσεις μου ακόμη και αν συμπεριλαμβάνουν και δεν αποκλείουν, όπως οι δικές σου."

Σε συμπεριλαμβάνω στον πόλεμό μου. Αν δεν είσαι δίπλα μου θα είσαι απέναντί μου. Εσύ ‘διαλέγεσαι’ (μετά εμού) ή ‘διαλέγεις’ (αντί εμού). Είδες πως οι ίδιες οι λέξεις "προδίδουν" τις προερχόμενες πατριδοφασιστικές ιδεολογίες τους;



p.s. Για την εικόνα αλλά και για την σκέψη ευχαριστώ περισσότερο από έναν δασκάλους μου.